Vasiyetnamenin iptali davası hukuka aykırı bir vasiyetnamenin artık geçerli olmamasının sağlanması için hakkı zedelenen kişi ya da kişiler tarafından açılan bir dava türüdür. Vasiyetnameler ölüm sonucunda geçerli olmaya başlayan tasarruflardır. Bu sebeple, vasiyetnamenin iptali davasına aynı zamanda ölüme bağlı tasarrufların iptali davası da denir.
Vasiyetnamenin İptali Davası Hangi Durumlarda Açılır?
Vasiyetnamenin iptali davası TMK’nın 557-559. maddeleri arasında olmak üzere İptal Davası Sebepleri başlıklarınca düzenlenmiştir. Bu başlıklarda düzenlenen vasiyetnamenin iptaline sebep olabilecek durum ve hukuka aykırılıklar; ehliyetsizlik, irade sakatlıkları, tasarrufun içeriğinin, koşullarının veya yüklemelerinin hukuka ve ahlaka aykırı olması ve şekil noksanlığı olarak sıralanmaktadır.
Ehliyetsizlik, vasiyetname bırakan yani ölüme bağlı tasarrufta bulunmak isteyen kişinin vasiyetname bırakmaya elverişsiz olması ile vuku bulur. Ölüme bağlı tasarrufta bulunmak için ehliyetin olması adına şahsın ayırt etme gücünün yerinde olması ve 15 yaşından büyük olması gerekmektedir. Bu sebeple, eğer ölüme bağlı tasarrufta bulunmak adına vasiyetname düzenleyen şahıs vasiyetnamenin düzenlendiği anda bu şartları sağlamıyorsa vasiyetname iptali davası açılabilmektedir.
İrade sakatlığı ise vasiyetnameyi düzenleyen kişinin yanılma, aldatılma, korkutma veya zorlama etkisiyle vasiyetnameyi oluşturduğu durumlarda vuku bulmaktadır. Bu maddede dikkat edilmesi gereken nokta tasarrufu sağlayan kişinin, vasiyetnamenin iptalini sağlamak için hayattayken aldatılmayı fark etmesi ya da zorlamadan kurtulması itibarıyla bir senesinin olmasıdır. Eğer bu şart sağlanmadan bir sene geçerse, tasarruf geçerli sayılacak ve tasarrufu gerçekleştiren kişinin ölümü üzerine de mirasçılar haksız bir durumu düzeltmek adına dava açamayacaklardır.
Tasarrufun içeriğinin, koşullarının veya yüklemelerinin hukuka ve ahlaka aykırı olması şartı, Türk Medeni Kanunu’nun 557. maddesince ölüme bağlı tasarrufun kendisinin ahlaka aykırı olması şartıyla gelir. Bu noktada mirası bırakanın bu tasarrufu uygun görüp görmemiş olmasının bir önemi yoktur ve bu sebep vasiyetnamenin iptal edilmesine sebep durumlardan en kuvvetli olanlarından biridir.
Şekil noksanlığı ise Medeni Kanun’un 582/3 maddesince istisnai tutulduğu üzere sağlar arasındaki tasarruftakinden farklı olacak şekilde iptal davasına hak tanımaktadır. Bu maddeye göre, vasiyet ile kendisi, eş ve hısımlarına kazandırma sağlanan vasiyetlerde düzenlenme aşamasına katılan eş ve hısımların açtığı sakatlık bu kazandırmaların iptal edilmesi için dava açılmasını haklı çıkaracaktır.