Gaiplik kararı olarak ifade edilmekte olan bu hukuksal süreç temelde ölüm tehlikesiyle kaybolmuş veya kendisinden uzun süredir haber alınamayan, ölmüş olma ihtimali çok yüksek olan kişilerin mahkeme kararı ile kişiliğine son verilmesi kararıdır.
Gaiplik kararı kendiliğinden verilememektedir. Ölüm riski kapsamında kaybolmuş olan kişinin, kaybolmasının üzerinden 1 yıllık bir süreç geçtikten sonra ilgili mahkemeye başvurulması ile verilebilecek bir karardır. Diğer bir ihtimal ise çok uzun bir zamandan beridir haber alınması mümkün olmayan kişilerin son haber alınması tarihinin üzerinden 5 yıl geçmesinin ardından ilgililer mahkemeye başvurularak çıkarılabilecek bir karardır.
Gaiplik Davası
Türkiye’nin kanunları göz önüne alındığında gaiplik davası kişinin son yerleşim yerindeki Sulh Mahkemesi tarafından yürütülen çekişmesiz bir yargı işi olmaktadır. 6 ay arayla iki kez ilan verilmediği takdirde gaiplik kararı da verilememektedir. Gaiplik davası ya da kararı geri dönük verilebilen ve kişinin kaybolduğu günden itibaren hüküm ve sonuçlara bağlanan bir karar olmaktadır.
Gaiplik Kararı ve Evlilik
Gaiplik kararı verilmiş olsa bile bu karar evlilik bağını sona erdirmemektedir. Eğer evliliğinde sonlandırılması isteniyorsa gaibin eşinin gaiplik davasıyla ya da ayrıca açacağı bir dava ile evliliğin sonlandırılmasını istemesi gerekmektedir.
Evlilik feshedilmediği müddetçe hukuksal düzlemde evlilik devam ediyor kabul edilmektedir ve eğer sağ kalan kadın eş bir çocuk dünyaya getirirse çocuğun babası karine bağlamında gaip koca kabul edilmektedir.
Evliliğin feshedildiği durumlarda ise evliliğin sona ermesinden itibaren 300 gün içinde doğan çocukların her biri eski eşin baba sayılacağı şekilde hukuksal açıdan gözükmektedir. Ancak, babalık karinesi için yaklaşık 300 günlük bir süre kabul edilmektedir ve bu süre ölüm tehlikesi içinde kaybolma ya da son haber alma tarihinden itibaren işlenmektedir.
Gaiplik kararının verilmesinin ardından gaibin mirası kendiliğinden açılmaktadır. Ancak, gaibin mirası teminat gösterilerek mirasçılara teslim edilebilmektedir. Teminat en temel anlamda ölüm tehlikesi içinde kaybolma durumunda tereke mallarının tesliminden itibaren 5 yıl için, uzun süreden beri haber alınamama hali için son haber alma tarihinden itibaren 15 yıl ve her halde gaibin 100 yaşına varmasına kadar gösterilebilmektedir.